“De minister van Financiën zal de financiële taakstelling op het ambtenarenapparaat, in afstemming met de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, verantwoord en realiseerbaar inboeken met in het bijzonder aandacht voor het belang van goed functionerend toezicht (inspecties) en van een adequaat postennetwerk in het buitenland.”

Deze zin uit het eindverslag van formateur Van Zwol aan de Tweede Kamer biedt voor BZ de hoop dat Nederland, met het 17e postennet in wereldwijde ranking, niet zal gaan onderdoen voor EU-lidstaten als Hongarije. We hebben een postennetwerk nodig passend bij de 19e economie wereldwijd. Voor BZ is nu de vraag wat de definitie van een adequaat postennetwerk is in het licht van de bezuinigingen.

Voor de VDBZ in de OR is deze vraag naar een adequaat postennetwerk niet nieuw. In deze OR-periode zet de VDBZ zich vol in voor het postennet. Voor de OR is dit een essentieel vraagstuk voor de toekomst van excellente diplomatie, ons ministerie en vele medewerkers. In december 2023 hebben we als OR aandacht gevraagd voor de knelpunten die vele collega’s ervaren als zij op een post zitten. We zijn blij dat de vraagstukken zoals dienstverlening door Nederlandse banken nu vanuit het departement besproken zijn. Er is oog voor de problemen van de collega’s op de posten. De bijzondere status voor uitgezonden ambtenaren blijft echter een aandachtspunt. Voor de VDBZ was het belangrijk dat collega’s op de posten kunnen rekenen op een meer gelijk speelveld in de ronde, dat plaatsingen ook daadwerkelijk voorbereid kunnen worden, en dat er nu ministens drie maanden zijn tussen plaatsingsbesluit en aankomst op de post. Om dat goed te laten verlopen heeft ook 3W gelukkig de dienstverlening aan medewerkers verbeterd met het programma Flamingo. Dat zijn allemaal belangrijke zaken, die echt waargemaakt moeten worden. Waarmaken geldt ook voor een transparante selectieprocedure in de Commissie Topfuncties, voor partnerbeleid (of privébeleid zoals wij het graag noemen binnen de VDBZ) en voor een betere combinatie van gezin en werk op de post. Kortom er is nog veel te doen om de posten blijvend te versterken om echt adequaat te zijn in de 21e eeuw.  

Deze agenda zet de VDBZ door. Vanuit de OR hebben we afgelopen jaar aandacht besteed aan de functie van operational manager op de posten. Wat de OR betreft is het belangrijk dat er meer aandacht komt voor de verschillende managementrollen op de posten, tussen operational manager, plaatsvervangend CdP en de CdP. Het jaarrapport 2023 van de ISB laat zien dat er stappen gezet moeten worden om managementrollen beter te onderscheiden. Daar gaat de OR mee aan de slag dit najaar. De aandacht voor een sterk postennet gaat ook over arbeidsvoorwaarden, zeker op de posten waar het gevaarlijk werken is. Als OR spreken we de komende weken uitgebreid over de Duty of Care van de werkgever. Wat de VDBZ betreft moet het gaan om Duty of good Care. Dus regelingen zo inrichten dat het blijvend interessant is om naar alle posten te gaan en we geen categorie posten hebben waar het te onaantrekkelijk is om geplaatst te worden.

Zorgen bestaan er ook voor onze lokale collega’s. Een van de dingen die Renée Jones-Bos duidelijk neergezet heeft op ons departement is de one-team gedachte. Daar zit enorm veel waardevols in, wat we niet mogen verliezen nu er bezuinigd moet worden. De onzekerheid over wel of geen contractverlenging speelt sterk op onze posten. Dat geldt ook voor de vele berichten over de gevolgen van inflatie voor onze lokale collega’s op veel posten. Een goed functionerend postennet heeft er alle belang bij dat dit goed geregeld is. Het project voor een betere systematiek voor loonstelling is daarom blijvend essentieel. Dat geldt ook voor de koopkrachtcorrectiefactor en de inhouding die ermee samenhangt op Nederlands salaris. Een kwestie die veel collega’s raakt. Ook wat dat betreft is er werk aan de winkel.

Het is belangrijk te realiseren dat een adequaat postennet geen kwestie is van politieke keuzes alleen. Het is belangrijk dat onze organisatie en de politiek realiseren dat de Nederlandse tweeverdienersmaatschappij vraagt om een goede verhouding tussen kosten en baten voor wonen en werken op de post. Geen aandacht hiervoor heeft majeure consequenties, of er nu veel bezuinigd wordt of niet. Dat is een van de redenen dat de VDBZ in de OR het postennet centraal stelt als het unieke van ons ministerie. Dit verdient de volle aandacht in het Haagse.

Bert de Wilde