“Ja, dat is bekend bij ons” was de reactie die een collega kreeg van diens leidinggevende bij het maken van een melding van een racistische uitspraak door een andere collega. Toen die collega de persoon in kwestie er destijds zelf op aansprak, leek niet bij diegene door te dringen wat er problematisch aan was. Ook dat was -helaas- geen verrassing, want dit gesprek werd met deze persoon al langer gevoerd. Deze bewuste persoon zat niet bij BZ, maar het sluit één-op-één aan op de fase waar wij ons in bevinden.

Eind 2022 kwam het rapport uit waarin ons een spiegel werd voorgehouden. Een spiegel die een beeld schetste van de vormen waarin racisme zich manifesteert in onze organisatie en hoe dit door collega’s op zowel het departement als op posten wordt ervaren. Regelmatig hoor je geluiden uit de organisatie dat het stil zou zijn geworden rondom dit rapport. Toch heeft men de afgelopen jaren zeker niet stilgezeten als het gaat om de aanbevelingen van het rapport, en we horen veel goede verhalen over D&I initiatieven vanuit de medewerkers zelf om de situatie in hun eigen werkomgeving bespreekbaar te maken en te houden. Tegelijkertijd zijn er nog grote en cruciale stappen te zetten.

De na het rapport opgerichte stuurgroep Steering Against Racism Together (START) houdt zich bezig met de opvolging van de aanbevelingen uit het rapport. Op één na zijn we er inmiddels, zo blijkt. Handvatten zijn geboden, veilig melden opgezet, trainingen zijn ontwikkeld, sessies georganiseerd en ga zo maar door. Alleen die ene waar het nog aan schort gaat nu net over de crux van het probleem: hoe gedragsverandering daadwerkelijk te weeg te brengen.

Ook de deelnemers van een bijeenkomst die BIND december vorig jaar organiseerde ter markering van de publicatie van het rapport twee jaar geleden, zagen gebrek aan zichtbaarheid van inzet door de organisatie en het gebrek van zichtbare verandering als grootste probleem. Terwijl onder meer de terugkoppeling van het maandelijks overleg van START op Intranet terug te vinden is, roept dit niet een beeld op van actie onder de collega’s.  

Kortom, de systemen en procedures zijn er, maar nu komt het er echt op aan, nu moet het gaan leiden tot ander gedrag. Gedragsverandering, ga er maar aanstaan. Het vergt tijd, herhaling, incentives en goede voorbeelden. Wat VDBZ betreft vraagt het uitdragen van die inzet dan ook een intensievere aanpak. Een persoonlijke update van de bestuurder? Een toelichting op directieniveau? Resultaatafspraken met leidinggevenden? Het kan op vele wijzen en proactiever, naast de schriftelijke neutrale bewoording op ons portaal. En in een complexe organisatie als BZ behoeft dit volgens VDBZ een gedegen onderzoek waarin op expertniveau en onafhankelijk richting wordt gegeven hoe deze gedragsverandering het beste bereikt kan worden.

Maar als we het nu eens kleiner maken, en op de korte termijn, gaat dat ook over onszelf. De personeelsgesprekken komen er weer aan. Een goed moment om in alle drukte van ons fascinerend werk stil te staan bij hoe we vinden dat het gaat. Wellicht een moment om ook stil te staan bij hoe jij jouw rol hebt gepakt bij het voorkomen van racisme op de BZ-werkvloer. Jouw rol persoonlijk en wellicht wel jouw rol als manager van een team. Maar ook of jouw leidinggevende hier wat jou betreft voldoende actie op heeft ondernomen, want het personeelsgesprek biedt ruimte voor wederzijdse reflectie.

In werk of privé, in een meeting of op straat, het is een enorm lastige kwestie. Het bespreekbaar maken van racisme op de werkvloer vereist lef. Het durven uitspreken wanneer een moeilijke situatie zich aandoet toont lef. Jouw steun aan die active bystander kan al een groot verschil maken. Bovenal toont het ook de lef van onze organisatie om dit moeilijke thema aan te pakken. Opstaan tegen racisme, daar staan wij als BZ-er voor en daar gaan wij voor.

*****

VDBZ blijft de opvolging van het racismerapport op de voet volgen. Wil jij hierover met ons in gesprek? Mail ons dan op VDBZ@minbuza.nl.

*****

Een van de vele tools zijn de webinars op de website van de Academie:

Webinar: Combating Racism: how to recognize racism and intervene

Webinar: Let’s talk about racism!

Webinar: Recognising discrimination at the workplace